Opóźnienie w dostawie towaru. W jakich przypadkach można karać przewoźnika za opóźnienie?
W artykule „Kara umowna w zleceniu transportowym. Kiedy spedytor może ją skompensować z należności przewoźnika?"1) opisałem najczęstsze kary umowne i wskazałem na problemy z kompensatą wierzytelności z ich tytułu. Wskazałem również na to, że stosowanie niektórych kar umownych może być sprzeczne z prawem przewozowym. Z uwagi na to, że nie podałem podstaw prawnych dla opóźnienia w dostawie, od kilku czytelników otrzymałem pytania dotyczące przepisów regulujących odpowiedzialność przewoźnika za opóźnienie w dostawie towaru.
„Na jakiej podstawie uznano karę za opóźnienie w dostawie za nie zgodną z prawem? Wypowiedź powinna zostać rozbita na dwa wątki. Pierwszy powinien dotyczyć przewozów krajowych (w tym kabotażu), a drugi opierać się na Konwencji CMR. Proszę o interpretację.”
Artykuł dotyczył wprawdzie innych zagadnień, jednakże skoro czytelnicy chcą wiedzieć jakie są podstawy prawne statuujące odpowiedzialność przewoźnika za opóźnienie w dostawie towaru, postanowiłem to zebrać i podać zainteresowanym.
PRZEWOZY KRAJOWE - ustawa Prawo Przewozowe
Art. 65.
1. Przewoźnik ponosi odpowiedzialność za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki powstałe od przyjęcia jej do przewozu aż do jej wydania oraz za opóźnienie w przewozie przesyłki.
Art. 83.
1. Jeżeli wskutek zwłoki w przewozie powstała szkoda inna niż w przesyłce, przewoźnik jest obowiązany do zapłacenia odszkodowania do wysokości podwójnej kwoty przewoźnego.
PRZEWOZY MIĘDZYNARODOWE – konwencja CMR
Artykuł 17.
1. Przewoźnik odpowiada za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru lub za jego uszkodzenie, które nastąpiło w czasie między przyjęciem towaru a jego wydaniem, jak również za opóźnienie dostawy.
Artykuł 23.
5. W razie opóźnienia dostawy, jeżeli osoba uprawniona udowodni, że wynikła stąd dla niej szkoda, przewoźnik obowiązany jest zapłacić odszkodowanie, które nie może przewyższyć kwoty przewoźnego.
PRZEWOZY KABOTAŻOWE
Niemcy – Handelsgesetzbuch (HGB)
§ 425 Haftung für Güter - und Verspätungsschäden. Schadensteilung
(1) Der Frachtführer haftet für den Schaden, der durch Verlust oder Beschädigung des Gutes in der Zeit von der Übernahme zur Beförderung bis zur Ablieferung oder durch Überschreitung der Lieferfrist entsteht.
[Odpowiedzialność za szkody dotyczące ładunku oraz szkody powstałe z powodu opóźnień w dostawie. Partycypacja w szkodzie
(1) Przewoźnik ponosi odpowiedzialność za szkody powstałe na skutek utraty lub uszkodzenia ładunku w okresie od przejęcia ładunku do transportu do chwili jego dostarczenia lub za szkody powstałe na skutek zwłoki w dostawie.]
§ 431 Haftungshöchstbetrag
(3) Die Haftung des Frachtführers wegen Überschreitung der Lieferfrist ist auf den dreifachen Betrag der Fracht begrenzt.
[Maksymalna kwota zobowiązania
(3) Odpowiedzialność przewoźnika z tytułu przekroczenia terminu dostawy ograniczona jest do trzykrotności kwoty opłaty za przewóz.]
Francja – Décret n° 2017-461 du 31 mars 2017
Article 24
Délai d'acheminement et indemnisation pour retard à la livraison
24.3. Indemnisation pour retard à la livraison
En cas de préjudice prouvé résultant d'un retard à la livraison du fait du transporteur, celui-ci est tenu de verser une indemnité qui ne peut excéder le prix du transport (droits, taxes et frais divers exclus).
[24.3. Odszkodowanie za opóźnienie w dostawie.
W przypadku udowodnionej szkody wynikającej z opóźnienia z winy przewoźnika, przewoźnik zobowiązany jest do zapłaty odszkodowania, które nie może przekraczać ceny transportu (z wyłączeniem należności, podatków i innych kosztów).]
INNE KRAJE
W większości krajów UE obowiązuje konwencja CMR, zatem te przepisy należy stosować odpowiednio.
WAŻNE
Aby uprawniony mógł skorzystać z przepisów (określone powyżej), muszą być spełnione łącznie dwie przesłanki:
musi dojść do opóźnienia dostawy i
opóźnienie w dostawie musi doprowadzić do szkody
Co może być istotne, wskazane powyżej normy prawne zawierają przepisy, które znoszą ograniczenia wynikające z przywołanych przepisów.
Np. w przypadku udowodnienia przewoźnikowi złego zamiaru lub niedbalstwa zgodnie z art. 29 konwencji CMR (w Polsce będzie to wina umyślna lub rażące niedbalstwo, w Niemczech będzie to procesowa wina kwalifikowana w myśl art. 29 konwencji CMR), ograniczenie kwotowe wynikające z art. 23 ust. 5 konwencji CMR nie będzie miało zastosowania. W takim przypadku uprawniony będzie mógł skutecznie dochodzić swoich roszczeń ponad kwotę przewoźnego. Obowiązek udowodnienia szkody i jej wysokości będzie na nim spoczywał zgodnie z art. 23 ust. 5 konwencji CMR.
Podobnie na gruncie ustawy Prawo Przewozowe i przepisów krajowych państw Unii Europejskiej.
„Skoro jest możliwość nałożenia kary lub żądania odszkodowania wg prawa, które pan przedstawił, to dlaczego nie można dokonać kompensaty?
Jeżeli istnieje odpowiedzialność przewoźnika za opóźnienie dostawy (muszą być spełnione dwie przesłanki: opóźnienie terminu dostawy i szkoda), uprawniony oczywiście może skompensować wierzytelność z tego tytułu z wierzytelności przewoźnika. Kompensata nie może jednak być dokonana na podstawie kary umownej za samo opóźnienie dostawy, gdyż – jak wskazałem powyżej – odpowiedzialność przewoźnika regulują stosowne przepisy prawa przewozowego. Co jest ważne, oświadczenie o kompensacie z tytułu szkody związanej z opóźnieniem dostawy (w granicach określonych powyżej) może złożyć uprawniony do dochodzenia roszczeń od przewoźnika – odbiorca, nadawca lub inna osoba, która pokryła szkodę i nabyła uprawnienie do dochodzenia roszczeń od przewoźnika. Dowód, że w związku z opóźnieniem w dostawie doszło do szkody spoczywa na składającym takie oświadczenie.
1) Link do artykułu:
Jerzy Różyk
ekspert ds. oceny ryzyka w transporcie,
prawa przewozowego i ubezpieczeń transportowych
CDS Kancelaria Brokerska
