Alkohol za kierownicą. Kiedy może zaszkodzić przewoźnikowi?
Długie godziny w drodze, całe tygodnie poza domem, nuda na długich postojach i niejednokrotnie sporo problemów z załadunkami, parkowaniem i rozładunkami. Tak wygląda praca kierowców ciężarówek. I choć ten zawód nie wymusza na kierowcach absolutnej abstynencji, to jednak wymaga od kierowców wstrzemięźliwości i umiaru w spożywania wyrobów alkoholowych. Od trzeźwości ich umysłu zależy bowiem bezpieczeństwo towaru i powierzonego im środka transportu oraz zdrowie i życie innych uczestników ruchu drogowego.
Jakie sankcje grożą za prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu wie każdy kierowca. Może to być grzywna, ograniczenie wolności, ale również pozbawienie wolności. Utrata uprawnień do prowadzenia pojazdów mechanicznych, a tym samym utrata możliwości pracy w tym zawodzie, jest czymś oczywistym. Oprócz tego, za prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu grożą sankcje, które nie obciążają wyłącznie samego kierowcy – uderzają również w firmę transportową.
Czy faktycznie Polska alkoholem stoi?
Zgodnie z polskim prawem dopuszczalna zawartość alkoholu we krwi wynosi poniżej 0,2 promila lub poniżej 0,1 mg w 1 dm3 wydychanego powietrza. Z taką zawartością alkoholu we krwi możemy prowadzić pojazd, gdyż polskie prawo nie przewiduje sankcji pomimo, iż tak naprawdę jesteśmy pod wpływem alkoholu. Stan po spożyciu alkoholu zachodzi w sytuacji, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2 do 0,5 promila alkoholu albo obecności od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm³ wydychanego powietrza. Kto w takim stanie kieruje pojazdem, popełnia wykroczenie zagrożone karę aresztu, grzywną do 5.000 zł i czasowym zatrzymaniem prawa jazdy. Z kolei ze stanem nietrzeźwości mamy do czynienia wówczas, gdy zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila, bądź też gdy obecność alkoholu w 1 dm³ wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg. Prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Alkohol znany również poza Polską
Skoro mówimy o transporcie międzynarodowym, nie możemy nie wiedzieć, jak to wygląda tam, gdzie się wybieramy. I tak, dopuszczalna zawartość alkoholu we krwi w poszczególnych krajach wynosi:
0,8 promila: Luksemburg, Malta, Wielka Brytania
0,5 promila: Austria, Belgia, Irlandia i Włochy Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Bułgaria, Grecja, Łotwa, Macedonia, Słowenia, Turcja oraz Bośnia i Hercegowina,
0,4 promila: Litwa
0,2 promila: Polska, Szwecja i Norwegia
0,0 promila: Białoruś, Czechy, Estonia, Rosja, Rumunia, Słowacja, Ukraina, Węgry, Chorwacja, i Albania
Można powiedzieć, że polskie przepisy są za bardzo restrykcyjne, ale prawda jest taka, że to przepisy niektórych państw są zbyt liberalne. I lepiej, aby kierowcy przewożący ładunki nie sugerowali się dopuszczalnymi zawartościami alkoholu we krwi np. w Niemczech, we Francji, czy też w Wielkiej Brytanii, gdyż prowadzenie pojazdu z taką zawartością alkoholu we krwi w naszym kraju może mieć negatywne skutki zarówno dla nich jak i ich pracodawców.
Prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu – problem wszystkich
Oprócz skutków prawnych, alkohol może doprowadzać również do daleko idących perturbacji natury odszkodowawczej. Warunki ubezpieczeń OCP nie są już niestety tak liberalne, jak przepisy w niektórych krajach Europy. Dalej, warunki stosowane przez niektórych ubezpieczycieli nie są nawet tak liberalne jak nasze polskie przepisy. Skutkiem spowodowania szkody przez kierującego będącego „na bani” może być odmowa wypłaty odszkodowania.
Zawierając ubezpieczenie OCP pamiętajmy o alkoholu
Wszystkie polskie zakłady ubezpieczeń stosują liczne wyłączenia swojej odpowiedzialności. Są one określane zarówno w ogólnych warunkach ubezpieczenia jak też w polisach OCP. Jednym z takich wyłączeń jest wyłączenie odpowiedzialności za szkody powstałe wskutek prowadzenia pojazdu przez osoby znajdujące się po … alkoholu. Świadomie użyłem takiego sformułowania, gdyż owe wyłączenia zależą od ilości tego alkoholu we krwi lub w wydychanym powietrzu. W różnych zakładach ubezpieczeń, ogólne warunki ubezpieczenia przewidują różne dopuszczalne zawartości alkoholu.
Alkohol w polskich zakładach ubezpieczeń
Jak to wygląda w warunkach ubezpieczycieli, podam na przykładzie warunków ubezpieczeń OCP w ruchu międzynarodowym najpopularniejszych polskich zakładów ubezpieczeń (stan na dzień 03.02.2020 r. – kolejność alfabetyczna, według nazwy):
TUiR Allianz Polska SA
Allianz nie odpowiada za szkody powstałe wskutek wykonywania przewozu przez osobę będącą w stanie nietrzeźwym (§ 4 ust. 1 pkt 6 o.w.u. OCP)
Wniosek:
Zawartość alkoholu we krwi kierowcy nie może przekroczyć 0,5 promila, bądź 0,25 mg w 1 dm³ wydychanego powietrza; warunki liberalne i optymalnie bezpieczne.
Ze względu na to, iż TUiR Allianz Polska SA, od 1 stycznia 2020 r. zamknął linię ubezpieczeń transportowych, z korzystnej opcji mogą korzystać wyłącznie użytkownicy polis OCP, którzy zawarli umowę do końca ubiegłego roku.
Compensa TU SA Vienna Insurance Group
Ubezpieczenie nie obejmuje odpowiedzialności cywilnej Ubezpieczającego z tytułu szkód powstałych wskutek prowadzenia pojazdu przez osoby (…) znajdujące się po spożyciu alkoholu (§ 5 ust. 5 pkt 2 o.w.u. OCP).
Komentarz:
Ubezpieczyciel sprytnie posłużył się terminem „po spożyciu alkoholu”; może to oznaczać, że chodzi o każde spożycie alkoholu, czyli o stan, gdy zawartość alkoholu we krwi wynosi powyżej 0,00 promila, a w wydychanym powietrzu powyżej 0,00 mg/1 dm³, czyli nawet gdy kierowca nie przekroczył normy dopuszczalną przepisami prawa (odpowiednio 0,2 promila lub 0,1 mg/1 dm³).
Na kodeksowe potraktowanie tego zapisu bym raczej nie liczył - prawo wyraźnie określa, że chodzi o stan po spożyciu (określona norma), a nie znajdowanie się po spożyciu alkoholu.
Wniosek:
Każda zawartość alkoholu może skutkować odmową odszkodowania; zawarcie ubezpieczenia na takich warunkach to dość spore ryzyko
STU Ergo Hestia SA
Ubezpieczyciel jest wolny od odpowiedzialności, jeśli kierowca znajdował się w stanie po spożyciu alkoholu lub nietrzeźwości (§ 5 ust. 5 o.w.u. OCP).
Wniosek:
Zawartość alkoholu we krwi kierowcy nie może przekroczyć 0,2 promila, bądź 0,1 mg w 1 dm³ wydychanego powietrza; warunki akceptowalne, ale niezbyt liberalne
AXA Ubezpieczenia TUiR SA
Z ochrony ubezpieczeniowej wyłączone są szkody powstałe w czasie prowadzenia pojazdu przez kierowcę będącego w stanie nietrzeźwości, ocenianym zgodnie z właściwymi przepisami miejsca zaistnienia szkody (według ocenianych ofert i polis OCP).
Wniosek:
Zawartość alkoholu we krwi kierowcy nie może zatem przekroczyć norm dotyczących nietrzeźwości ustalonych przepisami prawa obowiązujących w krajach Unii Europejskiej; warunki liberalne
Wiener TU SA
W granicach limitów określonych w umowie ubezpieczenia, ochrona ubezpieczeniowa może obejmować szkody powstałe w czasie prowadzenia pojazdu przez kierowcę będącego w stanie nietrzeźwości, ocenianym zgodnie z właściwymi przepisami miejsca zaistnienia szkody (według ocenianych ofert i polis OCP).
Wniosek:
Ubezpieczyciel dopuszcza możliwość ponoszenia odpowiedzialności za szkody powstałe w czasie prowadzenia pojazdu przez kierowcę będącego w stanie nietrzeźwości w granicach norm ustalonych przepisami prawa obowiązujących w krajach Unii Europejskiej; warunki bardzo liberalne i jak najbardziej do zaakceptowania.
Generali TU SA
Generali nie odpowiada za szkody powstałe wskutek prowadzenia pojazdu przez osobę będącą pod wpływem alkoholu (§ 3 ust. 1 pkt 7 o.w.u. OCP).
Komentarz:
Stan pod wpływem alkoholu to stan, w którym zawartość alkoholu we krwi wynosi od 0,01 do 0,2 promila. Ubezpieczyciel posłużył się terminem „pod wpływem alkoholu”, a więc chodzi o stan, gdy zawartość alkoholu we krwi wynosi powyżej 0,00 promila, a w wydychanym powietrzu powyżej 0,00 mg/1 dm³), czyli nawet gdy kierowca nie przekroczył normy dopuszczalną przepisami prawa (odpowiednio 0,2 promila lub 0,1 mg/1 dm³),
Wniosek:
Warunki bardzo niekorzystne, gdyż każda zawartość alkoholu we krwi lub wydychanym powietrzu może prowadzić do odmówienia odszkodowania; Generali dopuszcza jednak możliwość objęcia ochroną szkód powstałych w stanie po spożyciu alkoholu, co zdecydowanie poprawia zakres udzielanej ochrony ubezpieczeniowej.
InterRisk TU SA
Ubezpieczyciel nie ponosi również odpowiedzialności za szkody spowodowane przez kierowcę znajdującego się pod wpływem alkoholu (§ 4 ust. 2 pkt 3 lit. a) o.w.u. OCP)
Komentarz:
Tutaj również nie ma wątpliwości, że ubezpieczycielowi chodziło o „wpływ alkoholu”, czyli o każdy stan, gdy zawartość alkoholu we krwi wynosi powyżej 0,00 promila, a w wydychanym powietrzu powyżej 0,00 mg w 1 dm³,
Wniosek:
Każda zawartość alkoholu we krwi lub wydychanym powietrzu może prowadzić do odmówienia odszkodowania; warunki bardzo rygorystyczne i trudne do przyjęcia.
PZU SA
PZU nie odpowiada za szkody powstałe wskutek lub podczas wykonywania przewozu przez osoby będące w stanie nietrzeźwości, albo w stanie po użyciu alkoholu (§ 6 ust. 1 pkt 6 o.w.u. OCP).
Komentarz:
Jeżeli według ubezpieczyciela „stan po użyciu alkoholu” jest tożsamy ze „stanem po spożyciu alkoholu”, zawartość alkoholu we krwi kierowcy nie może przekroczyć 0,2 promila, bądź 0,1 mg w 1 dm³ wydychanego powietrza. Ubezpieczyciel może jednak uznać, że „stan po użyciu alkoholu” oznacza bycie pod wpływem alkoholu, wówczas będzie chodziło o każdy stan, gdy zawartość alkoholu we krwi wynosi powyżej 0,00 promila, a w wydychanym powietrzu powyżej 0,00 mg w 1 dm³,
Wniosek:
Warunki zadowalające pod warunkiem, że za „stan po użyciu alkoholu” ubezpieczyciel uznaje „stan po spożyciu alkoholu”; istnieje jednak ryzyko odmawiania odszkodowań w pozasądowym trybie odszkodowawczym.
UNIQA TU SA
Nie odpowiadamy za szkody spowodowane przez kierowcę, który był pod wpływem alkoholu (…), o ile stan nietrzeźwości (…) miał wpływ na powstanie szkody lub jej rozmiar (Ust. 21 pkt. 9 o.w.u. OCP).
Komentarz:
Tutaj również nie ma wątpliwości, że ubezpieczycielowi chodziło o „wpływ alkoholu”, czyli o każdy stan, kiedy kierowca popełni zawartość alkoholu we krwi powyżej 0,00 promila lub powyżej 0,00 mg w 1 dm³ wydychanego powietrza, jednakże w dalszej części zdania jest wyraźnie mowa o „stanie nietrzeźwości”.
Wniosek:
Należy uznać, że każda zawartość alkoholu we krwi lub wydychanym powietrzu może prowadzić do odmówienia odszkodowania; warunki bardzo rygorystyczne i trudne do przyjęcia.
TUiR WARTA SA
§ 6.1. TUiR WARTA nie ponosi odpowiedzialności za następujące szkody: 9) spowodowane przez osoby będące po użyciu alkoholu, (…),
Komentarz:
Ubezpieczyciel sprytnie posłużył się terminem „po użyciu alkoholu”; może to oznaczać, że chodzi o każde użycie alkoholu, czyli stan, gdy zawartość alkoholu we krwi wynosi powyżej 0,00 promila, a w wydychanym powietrzu powyżej 0,00 mg/1 dm³, czyli nawet gdy kierowca nie przekroczył normy dopuszczalną przepisami prawa (odpowiednio 0,2 promila lub 0,1 mg/1 dm³).
Na kodeksowe potraktowanie tego zapisu bym raczej nie liczył - prawo wyraźnie określa, że chodzi o stan po spożyciu (określona norma), a nie „znajdowanie się po użyciu alkoholu”,
Wniosek:
Każda zawartość alkoholu może skutkować odmową odszkodowania; zawarcie ubezpieczenia na takich warunkach to dość spore ryzyko.
Pod kątem zawartości alkoholu we krwi lub w wydychanym powietrzu kierowcy, zakłady ubezpieczeń oferują ubezpieczenia OCP:
Alkoholowo najkorzystniejsze:
TUiR Allianz Polska SA
AXA Ubezpieczenia TUiR SA
Wiener TU SA
Do przyjęcia:
STU Ergo Hestia SA
PZU SA
Na dwoje babka wróżyła:
Compensa TU SA
Najzdrowsze, ale ubezpieczeniowo najmniej korzystne:
TUiR Warta SA
Generali TU SA
Uniqa TU SA
InterRisk TU SA
Zawierając ubezpieczenie OCP pamiętajmy o tym, że:
ubezpieczamy przez to swoją odpowiedzialność, ale … na warunkach ubezpieczycieli,
zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela zależy od uzgodnionych warunków ubezpieczenia, a nie od naszego „widzi mi się”,
nie mamy wpływu na zachowania kierowców i ich skłonności do alkoholu, więc na wszelki wypadek zadbajmy o liberalizm warunków w tym zakresie.
PODSUMOWANIE
Na zakończenie, w ślad za Wikipedią przypomnę jaki wpływ ma zawartości alkoholu we krwi na zachowanie ludzi (w tym kierowców ciężarówek):
Zawartość alkoholu i typowy objaw:
0,3‰ – rozproszona uwaga
0,8‰ – pobudliwość, upośledzenie koordynacji ruchowo-wzrokowej, obniżony krytycyzm
1,5‰ – zaburzenia równowagi, błędy w logicznym myśleniu, opóźnienie czasu reakcji, agresywność, brawura
2,0‰ – zaburzenia mowy, senność, obniżenie kontroli zachowania i poruszania się
4,0‰ – senność, możliwość zapadnięcia w śpiączkę
5,0‰ – zatrucie, śmierć
Powyższa tabela ma jedynie orientacyjny i uogólniony charakter, ze względu na wielorakość zmiennych w przypadku konkretnej jednostki.
Warto pamiętać, że do szkody może doprowadzić nawet „rozproszona uwaga” kierowcy, którą wywołuje stan, w którym zawartość alkoholu we krwi wynosi „tylko” 0,3 promila. W takim przypadku, z przywołanych dziesięciu zakładów ubezpieczeń, szkodę pokryją zaledwie trzy: TUiR Allianz Polska SA, AXA Ubezpieczenia TUiR SA oraz Wiener TU SA.
Sprawdźcie więc drodzy przewoźnicy, w jakim zakładzie ubezpieczeń zawarliście swoje ubezpieczenie OCP i oceńcie sami jak zabezpieczyliście się przed ryzykiem wynikającym z alkoholowego przebiegu wykonywanego przez Was przewozu.
Jerzy Różyk
ekspert ds. prawa przewozowego,
oceny ryzyka w transporcie i ubezpieczeń transportowych
CDS Kancelaria Brokerska
