Jak organizować postoje pojazdów w czasie przewozów, aby nie spotkać się z ubezpieczycielem w sądzie
Postoje pojazdów w czasie dokonywania przewozów są stałym elementem procesu transportowego. Nie jest tajemnicą, że postoje znacznie zwiększają ryzyko kradzieży towaru. Dla bezpieczeństwa ładunku ważne jest jaki parking kierowca wybierze, w jakim miejscu parkingu zaparkuje oraz jak pojazd dozoruje. Z kolei dla bezpieczeństwa przewoźnika ważne jest to, jakie możliwości w tym zakresie daje mu jego polisa OCP.
Jakie są plusy i minusy w klauzulach postojowych polis OCP? Parkowanie w miejscach dostaw – można, czy nie można? Baza transportowa przewoźnika – dodatkowa możliwość parkowania, ale czy zawsze bezpieczna? Kończy Ci się czas pracy i musisz zaparkować – najpierw zadzwoń do swojego ubezpieczyciela i zapytaj, czy możesz. Zakaz odbierania odpoczynku tygodniowego w kabinie ciężarówki – czy Twoja polisa OCP to wytrzyma? Na te pytania postaram się odpowiedzieć w niniejszym artykule.
Jakie są plusy i minusy w klauzulach postojowych w polisach OCP?
Klauzule postojowe stanowią integralną część warunków większości ubezpieczeń OCP. Główną ich zaletą jest to, że w ogóle są. Nietrudno sobie wyobrazić sytuację, kiedy ubezpieczyciel w polisie OCP nakazuje jedynie zachować należytą staranność przy parkowaniu pojazdów z towarem, a po kradzieży uznaje, że kierowca jej nie zachował i odmawia odszkodowania. Staranność, podobnie jak lekkomyślność, niedbalstwo zwykłe i rażące, należy do kategorii zachowań zewnętrznych człowieka, które podlegają ocenie. Roszczenia odszkodowawcze są rozpatrywane na gruncie pozasądowym, zatem ocena stopnia staranności dokonywana przez ubezpieczyciela-płatnika odszkodowania może nie być obiektywna, a często zdarza się, że jest bardzo subiektywna i korzystna, ale dla … ubezpieczyciela. Brak klauzul postojowych w polisach OCP, w połączeniu z wyłączaniem rażącego niedbalstwa pozwala zakładom ubezpieczeń na odmawianie odszkodowania praktycznie w każdym przypadku.
Większość klauzul postojowych w polisach OCP określa wprawdzie warunki w jakich powinny być odbywane postoje, ale czy odzwierciedlają wszystkie potrzeby transportowe? Z całą pewnością nie, gdyż w większości są opracowywane przez pracowników zakładów ubezpieczeń, agentów lub brokerów ubezpieczeniowych mających z transportem niewiele wspólnego. Główną wadą klauzul postojowych jest to, że nie uwzględniają wszystkich potrzeb wynikających z normalnego toku przewozu oraz nakładają na przewoźników zbyt wiele obowiązków. Wiele klauzul postojowych ogranicza możliwość odbywania postojów w miejscach, w których z różnych powodów postój odbyć się musi. W wielu klauzulach kierowcom narzuca się zbyt rygorystyczne obowiązki w zakresie dozoru mienia - niejednokrotnie wykraczają one poza ich standardowe obowiązki wynikające ze stosunku pracy oraz przewyższają ich możliwości w tym zakresie. O ile zrozumiałe jest to, że ubezpieczyciele chcą w ten sposób zabezpieczyć swój interes, o tyle niezrozumiałe jest dlaczego odbywa się to kosztem ubezpieczających.
Parkowanie w miejscach dostaw – można, czy nie można?
Przewoźnikowi nie zawsze udaje się tak zorganizować transport, aby po dojechaniu do odbiorcy towar od razu został rozładowany. Często zdarza się, że po dojechaniu na miejsce rozładowanie towaru opóźnia się lub jest niemożliwe w dniu dostawy. Kierowcy są zatem zmuszeni oczekiwać na rozładunek wiele godzin, a nawet kilka dni, jeżeli np. nie zostaną rozładowani w piątek. Większość zakładów ubezpieczeń dopuszcza odbywanie postojów w miejscach dostaw, jeżeli postój wynika z konieczności oczekiwania na rozładunek. Ubezpieczyciele stawiają jednak warunek - postój musi odbyć się na terenie ogrodzonej i oświetlonej bazy odbiorcy. Narzucany przez ubezpieczyciela warunek jest trudny do spełnienia, ponieważ nie wszyscy odbiorcy dysponują bazą, a nawet jeżeli takową dysponują, rzadko godzą się na parkowanie w jej obrębie obcych pojazdów, a już na pewno nie godzą się na „szwędanie” się po ich terenie kierowców. W wielu miejscach dostaw znajdują się zewnętrzne parkingi dla samochodów oczekujących na rozładunek, jednakże nie są one ogrodzone. Jeżeli mamy w swojej polisie OCP taki wymóg, a odbiorca udostępnia nam jedynie parking zewnętrzny, parkując na nim nie spełniamy wymogu stawianego przez zakład ubezpieczeń. Podobnie, gdy zaparkujemy przy ulicy w pobliżu miejsca dostawy. W takich przypadkach, należy znaleźć inne miejsce do odbycia postoju, które jest akceptowane przez zakład ubezpieczeń – są to najczęściej parkingi przy całodobowych, oświetlonych stacjach paliw, których w okolicach miejsc dostaw jest dość sporo. Zawsze jednak należy sprawdzić, czy ubezpieczyciele dopuszczają parkowanie w takich miejscach.
Baza transportowa przewoźnika – dodatkowa możliwość parkowania, ale czy zawsze bezpieczna?
Możliwość odbywania postojów na terenie bazy transportowej przewoźnika lub w innym miejscu prowadzenia przez niego działalności to duży plus klauzul postojowych. Kierowcy mogą bowiem odbywać regularne tygodniowe odpoczynki w domu, zapewniając równocześnie optymalne bezpieczeństwo dla przewożonego ładunku. Jednakże brzmienie zapisów określających warunki takiego parkowania nie jest aż tak korzystne dla przewoźników jak by się mogło wydawać. Zapisy bowiem dość jasno wskazują, że miejsce powinno być ogrodzone, zamknięte w sposób uniemożliwiający swobodny wyjazd i oświetlone w porze nocnej, a dodatkowo objęte całodobowym dozorem. O ile większość takich miejsc posiada ogrodzenie, zamykaną bramę i oświetlenie, problemem jest narzucany przez ubezpieczyciela całodobowy dozór. Zakłady ubezpieczeń nie wymagają, aby dozór był sprawowany przez zatrudnionego pracownika ochrony. Dozór mogą sprawować pracownicy przewoźnika lub domownicy, jeżeli baza znajduje się przy domu mieszkalnym. Należy jednak liczyć się z tym, że pracownicy przewoźnika są w stanie sprawować dozór jedynie w czasie pracy, a nie zawsze na terenie bazy przebywa któryś z dorosłych domowników. Trzeba również ocenić, czy znajdujący się na terenie bazy pracownicy lub domownicy przewoźnika są w stanie sprawować dozór nad zaparkowanym pojazdem. Miejsce parkowania pojazdu może być bowiem zlokalizowane w miejscu oddalonym, np. z tyłu posesji, za zabudowaniami lub po drugiej stronie ulicy, co utrudnia skuteczny dozór i może budzić wątpliwości zakładu ubezpieczeń przy ocenie staranności w sprawowaniu dozoru nad ubezpieczonym mieniem. Aby ustrzec się przed niespodziankami należy zadbać o to, aby ubezpieczyciel zniósł obowiązek dozoru nad przewożonym towarem w czasie, gdy znajduje się on na terenie bazy transportowej przewoźnika.
Kończy Ci się czas pracy i musisz zaparkować – najpierw zadzwoń do swojego ubezpieczyciela i zapytaj, czy możesz.
Głównym determinantem przerw w dokonywaniu przewozów jest czas pracy kierowcy. Konieczność przestrzegania przepisów o czasie pracy kierowców wynika z regulacji unijnych oraz przepisów obowiązujących w poszczególnych krajach Unii Europejskiej. Wszystkie klauzule postojowe znajdujące się w polisach OCP uwzględniają postoje wynikające z przepisów o czasie pracy kierowców. Należy jednak mieć na uwadze to, że przerwy w czasie pracy muszą być tak planowane, aby postoje odbywały się w miejscach bezpiecznych i zmniejszających ryzyko kradzieży towaru. Dlatego większość klauzul postojowych mniej lub bardziej precyzyjnie określa miejsca, w których kierowca może zaparkować pojazd w czasie przerw i odpoczynków. Ubezpieczyciele najczęściej dopuszczają postoje wymuszone przepisami o czasie pracy na parkingach przy całodobowych stacjach benzynowych, motelach, hotelach, restauracjach, barach, urzędach celnych lub przejściach granicznych, położonych na trasie przewozu i przeznaczonych dla samochodów ciężarowych. Parkingi zwykle nie akceptowane przez zakłady ubezpieczeń to parkingi leśne i przydrożne, zatoki przy drogach, ulice, a czasami też parkingi przeznaczone dla samochodów ciężarowych (np. MOP) jeżeli nie jest to wyraźnie określone w klauzuli.
Niektóre klauzule dość znacznie ograniczają miejsca odbywania postojów i praktycznie nie dają możliwości zaparkowania np. gdy kierowca musi zrobić przerwę w czasie jady po przejechaniu 4,5 godziny. Pomimo, iż infrastruktura drogowa, szczególnie międzynarodowa i krajowa, daje możliwości odbycia pauzy 45 minutowej przy stacji paliw, takiej możliwości mogą nie dawać drogi lokalne prowadzące do miejsc dostaw, na których ryzyko kradzieży również istnieje. Warto więc zadbać o to, aby warunki polisy OCP dawały możliwość zaparkowania pojazdu również na innych parkingach, aniżeli określane zwykle w klauzulach.
Należy również pamiętać, że niektóre klauzule stosowane przez zakłady ubezpieczeń mogą uzależniać warunki odbywania postojów od zapisów w umowach przewozu (zleceniach). Tak jest w przypadku klauzuli nr 7 określonej w ogólnych warunkach ubezpieczenia OCP PZU SA. O ile klauzula ta daje możliwość parkowania poza parkingami strzeżonymi w przypadku konieczności przestrzegania czasu pracy, przewoźnik – pomimo zapłacenia za nią dodatkowej składki – takiej możliwości mieć nie będzie w sytuacji, gdy zamawiający przewóz (zleceniodawca) nakaże w zleceniu transportowym parkowanie wyłącznie na parkingach strzeżonych.
Zakaz odbierania regularnego tygodniowego odpoczynku w kabinie ciężarówki – czy Twoja polisa OCP to wytrzyma?
Wprowadzone w niektórych krajach Unii Europejskiej zakazy odbierania regularnego tygodniowego odpoczynku w kabinie ciężarówki (45 godzin) spędzają sen z powiek większości przewoźników międzynarodowych. Jest to bowiem dla nich wielkie utrudnienie, gdyż zakaz z jednej strony nie pozwala kierowcom odbywać odpoczynku w kabinie ciężarówki, a istniejąca infrastruktura nie zapewnia im sensownej alternatywy. Zagwarantowanie kierowcy noclegu poza kabiną pojazdu wymaga przeorganizowania przewozów i poniesienia dodatkowych kosztów. Dodatkowo powstają pytania, jak w takim przypadku kierowca ma sprawować dozór nad towarem i co na to jego ubezpieczyciel. Czy wobec takiego zakazu, stosowane w polisach OCP klauzule postojowe zezwalają na pozostawienie pojazdu bez opieki przez tak długi czas? Jak pisałem powyżej, klauzule postojowe uwzględniają postoje wynikające z przepisów o czasie pracy kierowców. W tym miejscu należy zauważyć, że obowiązujące w krajach Unii Europejskiej przepisy o czasie pracy kierowców określają nie tylko czas pracy kierowców, ale również okresy odpoczynków. Przepisy wprowadzone w niektórych krajach Unii Europejskiej z kolei zakazują odbierania tych odpoczynków w kabinach pojazdów. Brak możliwości odebrania odpoczynku w kabinie wiąże się z koniecznością spędzenia długiego czasu poza pojazdem, np. w hotelu, u rodziny lub w domu, co uniemożliwia ciągły dozór pojazdu i przewożonego towaru. Warunki określone w polisach OCP zazwyczaj nie dają zgody na pozostawienie pojazdu bez dozoru na tak długi czas. W przypadku kradzieży towaru w czasie odbierania przez kierowcę tygodniowego odpoczynku w hotelu lub u rodziny, zakład ubezpieczeń może postawić zarzut braku dozoru i odmówić odszkodowania. Przy uzgadnianiu warunków ubezpieczeń OCP warto zatem zadbać, aby klauzule postojowe uwzględniały nie tylko obowiązki, które wynikają z przepisów o czasie pracy kierowców, ale również obowiązki, które wynikają z przepisów o zakazie odbierania tygodniowych odpoczynków w kabinie pojazdu obowiązujące w niektórych krajach Unii Europejskiej.
Jak widać klauzule postojowe nie zawsze zapewniają przewoźnikom optymalne warunki odbywania postojów. Nie uwzględniają również wszystkich okoliczności, które wymuszają postój. Dlatego w interesie każdego przewoźnika jest zadbanie, aby polisy OCP umożliwiały parkowanie pojazdu w miejscach, w których postój wynika z konieczności transportowej oraz znosiły obowiązek dozoru w sytuacji, gdy kierowca nie mógł go zapewnić. Znając podejście zakładów ubezpieczeń wprowadzenie tak korzystnych dla przewoźnika warunków nie będzie proste, ale przy pewnym zaangażowaniu na pewno uda się to osiągnąć. Tylko właściwe rozwiązania w polisach OCP pozwolą na uzyskiwanie odszkodowań za szkody kradzieżowe powstałe na postojach bez konieczności „boksowania” się z ubezpieczycielem w sądzie.
Jerzy Różyk
ekspert ds. oceny ryzyka w transporcie
prawa przewozowego i ubezpieczeń transportowych
CDS Kancelaria Brokerska
www.cds-odszkodowania.info
www.oc-przewoźnika.info
