Kodeks cywilny zawiera jedynie ogólne regulacje dotyczące przewozu rzeczy i zawarte w nim uregulowania w zakresie umowy przewozu mają wyłącznie charakter ramowy. Kodeks cywilny nie ma zatem zastosowania do przewozu drogowego rzeczy i może być w tym zakresie stosowany jedynie posiłkowo (subsydiarnie).

​

Regulacje prawne

​

Podstawowymi regulacjami dotyczącymi zawieranych umów przewozu rzeczy są:

​

• dla międzynarodowych przewozów drogowych: 

​​

Konwencja CMR z dnia 19 maja 1956 r. oraz Protokół z 5 lipca 1978 r. oraz stosowana subsydiarnie ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe (Dz.U. z 2000 r. Nr 50, poz. 601 z późn. zm.)

​

• dla krajowych przewozów drogowych:

​​

ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe (Dz.U. z 2000 r. Nr 50, poz. 601 z późn. zm.)

 

Umowa przewozu

​

Według prawa przewozowego, art. art. 47 ust. 3 ustawy prawo przewozowe oraz art. 4 konwencji CMR, dowodem zawarcia umowy przewozu jest list przewozowy. List przewozowy nie stanowi jednak jedynego dopuszczalnego dowodu zawarcia pomiędzy określonymi stronami umowy przewozu, gdyż może być on dowodem zawarcia umowy przewozy jedynie jeśli nie będzie żadnych innych środków dowodowych lub „… przeciwnego dowodu …” (art. 9 konwencji CMR).

Do zawarcia umowy przewozu dochodzi zazwyczaj poprzez zawarcie przez strony stosownej umowy, bądź poprzez udzielenie zlecenie transportowego lub przewozu.



Zlecenie transportowe

​

O ile zawarcie przez strony określonej umowy wymaga akceptacji przez strony jej postanowień, zlecenie transportowe

(lub przewozu) należy uznać za ofertę. Zawarcie umowy przewozu na podstawie otrzymanego zlecenia następuje albo poprzez akceptację, albo poprzez tzw. milczący akcept (ograniczone zastosowanie). W każdym przypadku jeśli dochodzi do zawarcia umowy na podstawie zlecenia, postanowienia w nim zawarte stanowią postanowienia umowne, które wiążą strony umowy.

 

Charakterystyczne dla zlecenia transportowego jest to, że zawiera ono informacje istotne do uznania umowy zawartej na jego podstawie za umowę przewozu. Należą do nich np.:

​

-    oznaczenia w nazwie dokumentu „Zlecenie transportowe” lub Zlecenie przewozu”

-    użycie słowa „Fracht” lub „Zapłata za fracht” jako ceny za wykonywaną usługę

-    podanie w treści zlecenia „Konwencji CMR” i „ustawy Prawo Przewozowe” jako podstaw prawnych do określania praw,                    obowiązków i odpowiedzialności stron umowy.

 

Często, choć jest to rzadka, aczkolwiek zalecana praktyka, określanie w treści dokumentu rodzaju wykonywanej usługi np.:

​

-    niniejszym zleca się wykonanie przewozu (lub zamiennie transportu) towaru …, lub

-    niniejszym Zleceniodawca zleca Zleceniobiorcy wykonanie przewozu (lub zamiennie transportu) towaru ….



 Ocena prawnej odpowiedzialności przewoźnika (wskazania ogólne)

​

• co do zakresu:

​​

Art. 17.1. konwencji CMR

Przewoźnik odpowiada za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru lub za jego uszkodzenie, które nastąpiło w czasie między przyjęciem towaru a jego wydaniem, jak również za opóźnienie dostawy.

​

Art. 17.2. konwencji CMR

Przewoźnik jest zwolniony od tej odpowiedzialności, jeżeli zaginięcie, uszkodzenie lub opóźnienie spowodowane zostało winą osoby uprawnionej, jej zleceniem nie wynikającym z winy przewoźnika, wadą własną towaru lub okolicznościami, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec.

​

Art. 65. ust. 1. prawa przewozowego

Przewoźnik ponosi odpowiedzialność za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki powstałe od przyjęcia jej do przewozu

aż do jej wydania oraz za opóźnienie w przewozie przesyłki.

​

Art. 65. ust. 2. prawa przewozowego

Przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności określonej w ust. 1, jeżeli utrata, ubytek lub uszkodzenie albo opóźnienie w przewozie przesyłki powstały z przyczyn występujących po stronie nadawcy lub odbiorcy, nie wywołanych winą przewoźnika, z właściwości towaru albo wskutek siły wyższej. Dowód, że szkoda lub przekroczenie terminu przewozu przesyłki wynikło z jednej z wymienionych okoliczności, ciąży na przewoźniku.

​

• co do kwoty:

​​

Art. 23.1. konwencji CMR

Jeżeli na podstawie postanowień niniejszej Konwencji przewoźnik obowiązany jest zapłacić odszkodowanie za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru, odszkodowanie to oblicza się według wartości towaru w miejscu i w okresie przyjęcia go do przewozu.

​

Art. 23.2. konwencji CMR

Wartość towaru określa się według oceny giełdowej lub w razie jej braku według bieżącej ceny rynkowej, a w braku jednej

i drugiej, według zwykłej wartości towarów tego samego rodzaju i jakości.

​

Art. 23.3. konwencji CMR

Odszkodowanie nie może jednak przekraczać 8,33 SDR za kilogram brakującej wagi brutto (zmieniono protokółem z 1978 r.).

 

Art. 23.4. konwencji CMR

Oprócz tego zwraca się przewoźne, cło i inne wydatki poniesione w związku z przewozem towaru, w całości w razie całkowitego zaginięcia i proporcjonalnie w razie częściowego zaginięcia; inne odszkodowania nie należą się.

 

Art. 23.5. konwencji CMR

W razie opóźnienia dostawy, jeżeli osoba uprawniona udowodni, że wynikła stąd dla niej szkoda, przewoźnik obowiązany

jest zapłacić odszkodowanie, które nie może przewyższyć kwoty przewoźnego.

 

Art. 23.6. konwencji CMR

Wyższego odszkodowania można żądać jedynie w przypadku zadeklarowania wartości towaru lub zadeklarowania specjalnego interesu w jego dostawie, zgodnie z artykułami 24 i 26.

 

Art. 80. ust. 1. prawa przewozowego

Wysokość odszkodowania za utratę lub ubytek przesyłki nie może przewyższać wartości, którą ustala się na podstawie

i w następującej kolejności:

​

1) ceny wskazanej w rachunku dostawcy lub sprzedawcy albo

2) ceny wynikającej z cennika obowiązującego w dniu nadania przesyłki do przewozu bądź

3) wartości rzeczy tego samego rodzaju i gatunku w miejscu i czasie ich nadania.

 

Art. 83. ust. 1. prawa przewozowego

Jeżeli wskutek zwłoki w przewozie powstała szkoda inna niż w przesyłce, przewoźnik jest obowiązany do zapłacenia odszkodowania do wysokości podwójnej kwoty przewoźnego.

​

• co do podwykonawców:

 

Art. 3. konwencji CMR

Przy stosowaniu niniejszej Konwencji przewoźnik odpowiada, jak za swoje własne czynności i zaniedbania, za czynności

i zaniedbania swoich pracowników i wszystkich innych osób, do których usług odwołuje się w celu wykonania przewozu,

kiedy ci pracownicy lub te osoby działają w wykonaniu swych funkcji.

​

Art. 5. prawa przewozowego

Przewoźnik może powierzać wykonanie przewozu innym przewoźnikom na całej przestrzeni przewozu lub jej części,

jednakże ponosi odpowiedzialność za ich czynności jak za swoje własne.

​

• pozostałe:

 

Art. 29.1. konwencji CMR

Przewoźnik nie ma prawa korzystać z postanowień niniejszego rozdziału, które wyłączają lub ograniczają jego odpowiedzialność albo które przenoszą na drugą stronę ciężar dowodu, jeżeli szkoda powstała wskutek złego zamiaru przewoźnika lub jego niedbalstwa, które według prawa obowiązującego w miejscu prowadzenia sprawy sądowej, uważane jest za równoznaczne ze złym zamiarem.

​

Art. 29.2. konwencji CMR

To samo postanowienie stosuje się, jeżeli złego zamiaru lub niedbalstwa dopuszczają się pracownicy przewoźnika lub jakiejkolwiek inne osoby, do których usług odwołuje się on dla wykonania przewozu, jeżeli ci pracownicy lub te inne osoby działają w wykonaniu swych funkcji. W takim przypadku ci pracownicy i te inne osoby nie mają prawa korzystania w zakresie ich osobistej odpowiedzialności z postanowień niniejszego rozdziału, wymienionych w ustępie 1.



​

​

 

Cześć III.

​

• Zakres odpowiedzialności cywilnej spedytora

​

​