Nieprzestrzeganie przepisów prawa o ruchu drogowym

Główny ciężar odpowiedzialności za przesyłkę spoczywa na przewoźniku, gdyż to w jego gestii pozostaje ona od chwili przyjęcia od nadawcy do jej wydania odbiorcy. Biorąc pod uwagę zasięg przewozów drogowych, ryzyko uszkodzenia lub uraty przesyłki jest dość duże. Do szkody może dojść bowiem na długim odcinku łańcucha i z różnych przyczyn.

Najczęstszymi przyczynami wypadków drogowych są:

nadmierna prędkość,
wymuszanie pierwszeństwa,
zły stan techniczny pojazdów,
nie dostosowanie prędkości do warunków jazdy.

Wskutek wypadku drogowego dochodzi nie tylko do uszkodzenia środka transportu, ale również do częściowego lub całkowitego zniszczenia przewożonego ładunku. Zdarzają się jednak przypadki, że ładunek nie ulega widocznemu uszkodzeniu a odbiorca odmawia jego przyjęcia. Dotyczy to szczególnie przesyłek z segmentu automotiv, specjalistycznych urządzeń elektronicznych i często napojów w butelkach szklanych. Odbiorcy odmawiając przyjęcia lub wykazując szkodę uzasadniają to podatnością towaru na uszkodzenia spowodowane nagłym uderzeniem lub drganiami. W większości takich przypadków cały ładunek jest dyskwalifikowany, gdyż żaden odbiorca nie zamontuje uderzonego podzespołu do markowego pojazdu lub uderzonego modułu elektronicznego do serwera w banku. Podobnie zdarza się przy przewożeniu napojów w butelkach, gdzie odbiorca wskazuje na możliwość zanieczyszczenia płynu odpryskami szkła. Udowodnienie odbiorcy braku szkody w takiej przesyłce jest bardzo trudne, gdyż koszt przeprowadzenie dowodu niejednokrotnie przewyższa wartość przesyłki.

Odrębną kategorią jest nie dostosowanie prędkości do warunków jazdy. I choć z tego powodu również może dochodzić do wypadków, bardzo często zdarza się, że kierowca nie dostosowuje prędkości do stanu drogi którą się porusza. Nadmierna prędkość na nierównej i wyboistej drodze powoduje dość znaczne drgania środka transportu, co działa bardzo niekorzystnie na niektóre ładunki. Wskutek drgań może bowiem dojść do zwiększenia nacisku ładunku znajdującego się w górnych warstwach i zgniecenia dolnych warstw lub pęknięcia opakowania (np. przy przewozie towarów sypkich w big-bagach).

Wykonywanie przewozów w stanie obniżonej sprawności psychofizycznej

Terminowość dostaw oraz sankcje za niepodstawienie pojazdu lub opóźnienie w dostawie powodują, że przewoźnicy starają za wszelką cenę spełnić obowiązki wynikające z zawartej umowy przewozu. To powoduje, że ich kierowcy pracują w godzinach nadliczbowych, wykonują przewozy w porze nocnej i często bez 11-godzinnego nieprzerwanego odpoczynku dobowego. Do tego dochodzi wykonywanie długich i monotonnych przewozów. To zaś powoduje zmęczenie, senność, osłabienie i w rezultacie doprowadza do obniżenia sprawności psychofizycznej, co z kolei powoduje zmniejszenie czujności i wydłużenie czasu reakcji oraz zaburzenie odczytywania sygnałów.

Sprawność psychomotoryczna umożliwia sprawne wykonanie podjętych decyzji a jej obniżenie z całą pewnością pozytywnie nie wpływa na bezpieczeństwo przewożonego ładunku. Według danych niemieckich i brytyjskich zmęczenie kierowcy to przyczyna 15-25% wypadków. Dane polskie potwierdzają te szacunki. Rezultatem takiego wypadku jest niewątpliwie uszkodzenie przewożonego ładunku, co w skrajnych przypadkach doprowadza do powstania znacznych strat.

Brak należytego dozoru w czasie odbywania postojów

Odbywanie postojów jest stałym elementem procesu transportowego. Parkowanie pojazdów w określonych miejscach dość znacznie zwiększa ryzyko kradzieży towaru. Do takich można zaliczyć:

miejsca wskazane przez pracowników ochrony lub pracowników zatrudnionych przez odbiorców,
postoje przy drogach dojazdowych, bądź wręcz w kolejce przy trasie dojazdu do przepraw promowych,
miejsca wymuszone przepisami o czasie pracy kierowców,
inne miejsca, gdzie pozostawiony jest pojazd lub naczepa.

Ryzyko kradzieżowe nie zwiększa się przez sam fakt odbywania postojów, natomiast na jego rozmiar wpływają miejsca i warunki w jakich te postoje się odbywają. Dla bezpieczeństwa ładunku ważne jest więc nie tylko to, jaki parking kierowca wybierze, ale również to, w jakim miejscu parkingu zaparkuje oraz jak pojazd dozoruje. Pojazd powinien być zaparkowany w miejscu oświetlonym, w zasięgu monitoringu kamer stacji paliw lub wśród innych zaparkowanych pojazdów. Właściwy dozór kierowcy nad pojazdem z pewnością nie pozwoli złodziejom na dokonanie włamania a po stwierdzeniu próby włamania do ciągnika lub naczepy daje większe szanse na podjęcie odpowiednich działań. Właściwy wybór miejsca i odpowiedni dozór pozwolą zatem na zminimalizowanie ryzyka kradzieży towaru i uniknięcie większych szkód.

W przypadku, gdy przewozy są wykonywane przez rejony o dużym nasileniu ruchu imigracyjnego, np. Francja - Wielka Brytania, Grecja, Turcja i Włochy, należy liczyć się z tym, że do przestrzeni ładunkowej mogą przedostać się nielegalni imigranci. W przypadku, gdy przedmiotem przewozu są towary żywnościowe lub wyroby farmaceutyczne, ingerencja w ładunek osób z zewnątrz może doprowadzić do zdyskwalifikowania przez odbiorcę całego towaru (np. przy wyrobach farmaceutycznych). Przy przewozach do lub przez ww. kraje i w sytuacji, gdy przewożone są towary bardzo wrażliwe na obecność osób postronnych w przestrzeni ładunkowej, należy więc zachować szczególną czujność.

Nieumiejętne wydawanie przesyłek odbiorcom

Przy wydawaniu przesyłek odbiorcom ryzyko w zasadzie spoczywa na odbiorcy. Wynika to z faktu, że to właśnie odbiorca lub osoba działająca w jego imieniu dokonuje rozładunku towaru – rzadko czynność tę wykonuje przewoźnik. Jednakże przewoźnik jest zobowiązany do przygotowania ładunku do wydania go odbiorcy, co mieści się w zakresie przewozu i w jego odpowiedzialności. Przygotowanie ładunku do wydania to nic innego jak usunięcie zastosowanych przez przewoźnika zabezpieczeń (pasy transportowe, belki, kliny, przekładki, itp.) umożliwiających bezpieczne wykonanie przewozu. Często zdarza się, że w czasie przewozu ładunek na środku transportu uległ przemieszczeniu się, co pozostaje niezauważone przez kierowcę. Po zdjęciu pasów ulega on przewróceniu lub zsuwa się na ziemię i dochodzi do jego uszkodzenia. Dotyczy to w szczególności ładunków niespaletyzowanych jak np. maszyny lub produkty znacznych rozmiarów, ale nie oznacza, że nie zdarza się przy przewożeniu przesyłek na paletach.

Innym zagrożeniem dla bezpieczeństwa przewożonego ładunku jest wydawanie przesyłki osobie nieuprawnionej. Do wydania towaru osobie nieuprawnionej dochodzi zawsze, gdy towar jest wydany osobie innej, aniżeli oznaczona w liście przewozowym. Zgodnie z art. 12.1 konwencji CMR, jedynym uprawnionym do „…zmiany miejsca przewidzianego dla wydania towaru albo też wydania go odbiorcy innemu niż wskazany w liście przewozowym” jest właśnie nadawca i nikt inny. Jeżeli więc kierowca przewożący przesyłkę stwierdzi niezgodność pomiędzy stanem faktycznym i danymi w liście przewozowym (np. wskazane w miejscu dostawy inne miejsce rozładunku), nie powinien stosować się do instrukcji osób podających się za odbiorcę, niezwłocznie zawiadomić o tym przewoźnika oraz bezwzględnie wstrzymać wydanie towaru.

Jak wynika z powyższego, w czasie przewozu i praktycznie na całym jego odcinku może dochodzić do różnych zdarzeń, które doprowadzają do szkody w przewożonej przesyłce. Odpowiedzialność za szkody ponosi przewoźnik, jednak w większości przypadków są one efektem co najmniej niefrasobliwości, jeżeli nie bałaganiarstwa kierowców, którzy sprawują bezpośredni nadzór nad przewożonym towarem. Przewóz towaru jest zatem newralgicznym elementem całego łańcucha dostaw, gdyż z całego łańcucha dostaw, to właśnie w transporcie odnotowuje się najwięcej szkód.

Aby zmniejszyć ryzyko powstawania szkód, każdy rozsądny przewoźnik powinien więc zadbać o zastosowanie odpowiednich środków bezpieczeństwa. Na to składa się wprowadzenie odpowiednich procedur i instrukcji, monitoring przewozów oraz edukacja zatrudnionych kierowców i pracowników sprawujących nad nimi nadzór. Dobra jakość usług wykonywanych przez przewoźników to gwarancja należytego wykonywania dostaw a o to w transporcie towarów przecież chodzi.

Jerzy Różyk

ekspert ds. oceny ryzyka w transporcie,

prawa przewozowego i ubezpieczeń transportowych

CDS Kancelaria Brokerska

www.cds-odszkodowania.info